Dzień dobry, ulica Mokotowska

Dzisiaj kolej na naprawdę wyjątkową ulicę, na której nie tylko pojedyncze kamienice są cennymi zabytkami architektury, ale zabytkowe jest też całe założenie urbanistyczne. Tak, cała ulica Mokotowska znajduje się w rejestrze zabytków. Niezłe osiągnięcie, prawda? 

Historia Mokotowskiej, czyli karczma i stawy hodowlane

Dzisiaj Mokotowska zaczyna się przy Placu Trzech Krzyży, przecina Plac Zbawiciela i biegnie do Ronda Jazdy Polskiej.

W czternastym wieku dzisiejsza Mokotowska była drogą łączącą Warszawę z wsią Mokotowo i stąd też pochodzi nazwa ulicy, którą nadano w 1770 roku. Wtedy to Mokotowska została włączona do Osi Stanisławowskiej (czyli przestrzennego założenia urbanistycznego osiemnastowiecznej Warszawy, które miało łączyć stolicę z królewską posiadłością w Ujazdowie promienista siecią dróg).

Do początków dziewiętnastego wieku zabudowa Mokotowskiej była głównie drewniana a budynki kończyły się na wysokości ulicy Pięknej. W dalszej części znajdowały się sady, ogrody warzywne a nawet stawy hodowlane. W pierwszej połowie dziewiętnastego wieku w miejscu, gdzie dziś stoi Kościół Najświętszego Zbawiciela wybudowano karczmę Czerwoną, która stała w tym miejscu aż do 1901 roku.

W drugiej połowie dziewiętnastego wieku na Mokotowskiej zaczęto budować kamienice czynszowe.

Przed wojną Mokotowska miała zostać włączona w plan budowy Dzielnicy Reprezentacyjnej marszałka Józefa Piłsudskiego, który zakładał przedłużenie jej do ulicy Batorego. Plany pokrzyżował jednak wybuch wojny.

Podczas Powstania Warszawskiego teren Mokotowskiej broniony był przez batalion Ruczaj, o czy przypomina skwer jego imienia.

Mokotowska 4/6, czyli inżynierowie, budowniczy i fotografowie

W tym budynku w latach 1895–1939 mieściła się Szkoła Mechaniczno-Techniczna Wawelberga i Rotwanda. Budynek został spalony 8 sierpnia 1944 roku i w 1949 odbudowany przez Związek Zawodowy Pracowników Budownictwa Ceramiki i Pokrewnych Zawodów. Obecnie mieści się w nim Europejska Akademia Fotografii.

Mokotowska 8, czyli gdzie jest niedźwiedź?

Kamienica, której nazwa „Pod niedźwiedziem” pochodzi od nieistniejącej już rzeźby niedźwiedzia, która znajdowała się na fasadzie. Obie wojny światowe pozostawiły na budynku wiele śladów, ale podobno w mieszkaniach zachowało się trochę elementów starej architektury (np. ozdobne elementy sufitów i  podłogi wykonane z kilku rodzajów drewna ułożonego w ornamenty).

Mokotowska 12, czyli najwyższy budynek Warszawy, w którym od lat uczą angielskiego

Kamienica wybudowana w 1910, w tym czasie była najwyższym budynkiem mieszkalnym w Warszawie. Wykupiona przez dr Williama  Beuchampa na rzecz kościoła metodystycznego w Polsce, stała się jego siedzibą. Tutaj znajduje się również prowadzona przez metodystów szkoła angielskiego, do której przed laty uczęszczałam i regularnie trzy razy w tygodniu wspinałam się wąską, krętą i zatłoczoną klatką schodową do swojej sali. Ciekawe, jak to wygląda teraz?

Mokotowska 13, czyli dawny dom parafialny i współczesny teatr

Budynek dawnego domu parafialnego przy Kościele Zbawiciela, w którym od 1949 mieści się Teatr Współczesny.

Mokotowska 19, czyli kontrowersje w sprawie renowacji

Kamienica Michaliny i Bronisława Pawłowiczów, której przebudowa w latach 2002-2005 wywołała wiele kontrowersji. Z oryginalnej kamienicy została jedynie część fasady. Pamiętam, że bardzo mnie wtedy złościł widok praktycznie zburzonej zabytkowej kamienicy. Dobudowano do niej również dwa piętra. Obecnie budynek nosi nazwę Renaissance Building i chyba już się do niego przyzwyczaiłam, chociaż nie na tym moim zdaniem powinna wyglądać renowacja zabytków. A Wy, co o tym myślicie?

Mokotowska 25, czyli słodki Pałacyk Cukrowników i siedziba Gestapo

Pałacyk został wybudowany w 1877  dla Kazimiery z Kaczyńskich Ćwierczakiewiczowej. W 1907 znajdowała się tutaj drukarnia, zakład litograficzny oraz wytwórnia toreb. W 1910 roku budynek został wynajęty przez siedzibę zarządu spółek akcyjnych lubelskich cukrowni. Prace adaptacyjne trwały do 1926 roku i według niektórych źródeł budynek powstał wtedy od podstaw. Podczas tych prac, zmieniono zdobienia dworku na styl rokoko, a od przodu wybudowano dwie oficyny zamykające wejście na podwórze. Podczas II wojny światowej budynek został zajęty przez gestapo i w związku z tym nie uległ zniszczeniu w wyniku działań wojennych. Obecnie mieści sie tu Instytut Adama Mickiewicza.

Mokotowska 37, czyli atelier malarskie w czynszowej kamienicy

Mieszcząca się na rogu Mokotowskiej i Koszykowej eklektyczno-secesyjna kamienica czynszowa Apolinarego i Cecylii Szymborskich. Powstała na początku dwudziestego wieku i przetrwała drugą wojnę światową bez większych zniszczeń. Przez 75 lat mieściła się tu pracownia malarska Konrada Krzyżanowskiego i jego żony Michaliny, znanej pejzażystki.

Mokotowska 41, czyli anioł i secesja

Secesyjna kamienica z 1911 roku z niebieską, bogato zdobiona fasadą i rzeźbą anioła, który podtrzymuje swoimi skrzydłami balkon na najwyższej kondygnacji.

Mokotowska 48, czyli najstarszy budynek przy Mokotowskiej

Niski, jednopiętrowy dom z 1860, zaprojektowany przez Franciszka Marię Lanciego i sfinansowany przez Leopolda Kronenberga. Mieszkali tu m.in. Józef Ignacy Kraszewski oraz Tytus Chałubiński. To najstarszy zachowany budynek przy ulicy Mokotowskiej. Moim zdaniem zdecydowanie lepiej prezentuje się na starym zdjęciu, bez szpecących go szyldów.

Mokotowska 49, czyli pomarańczowe szyby w Centrali Handlu Zagranicznego

w 1939 w miejscu wyburzonych jednopiętrowych domów w tym miejscu miał powstać dziewięciopiętrowy gmach Państwowego Banku Rolnego. Z powodu wojny jego budowa nie doszła do skutku. W 1950 rozpoczęto w tym miejscu budowę biurowca Centrali Handlu Zagranicznego „Metalexport”. W 1956 biurowiec został rozbudowany o dodatkowe piętro, a w latach siedemdziesiątych XX w. wprawiono charakterystyczne pomarańczowe szyby. Niedawno nowy właściciel przebudował budynek. Obecna nazwa biurowca, to Mokotowska Square.

Mokotowska 50, czyli koronki i Józef Piłsudski

Eklektyczna kamienica zbudowana na początku dwudziestego wieku dla warszawskiej rodziny rzemieślników Sawickich, którzy zajmowali się koronkarstwem i skórnictwem. W 1918 roku mieszkał tu Józef Piłsudski, co prawda tylko przez dwa tygodnie, ale to właśnie tu, w mieszkaniu na drugim piętrze zapadały ważne dla Polski decyzje.

Mokotowska 51/53, czyli więcej światła

Monumentalna, klasycystyczna kamienica składająca się z trzech części: centralnej z podwórzem oraz dwóch skrzydeł dobudowanych po obu stronach części centralnej. Dzięki temu w mieszkaniach jest o wiele więcej światła niż w mieszkaniach znajdujących się w budowanych w dziewiętnastym wieku kamienicach z podwórkami-studniami.

Mokotowska 57, czyli krakowiacy i górale

Eklektyczna kamienica Rodryga Mroczkowskiego „Krakowiacy i górale” według projektu Zygmunta Binduchowskiego, powstała w latach 1900-1904 wpisana do rejestru zabytków pod nr 711. Charakterystyczne dla kamienicy są posągi krakowiaków i górali podtrzymujących balkony, dębowy bruk oraz żeliwne odbojniki w formie krasnali w bramie. Na parterze mieści się butik autorski Macieja Zienia. Niestety nie mogłam dla Was zrobić zdjęcia, bo kamienica jest właśnie odnawiana. Obiecuję uzupełnić zdjęcia, jak tylko odnowiona fasada ujrzy światło dzienne.

Ciekawostki

• Przy Mokotowskiej nie ma żadnego przystanku komunikacji miejskiej ani żadnej linii autobusowej. W 1937 wzdłuż ulicy biegły linie autobusowe A oraz G.
• Podobno po upadku powstania w getcie w ruinach kamienicy pod numerem 1 ukrywała się grupka Żydów wydana przez syna ukrywającego ich dozorcy. Inne źródła mówią, że Żydów ukrywała polska arystokratka Helena Krukowiecka, a dozorca, gdy się o tym dowiedział odesłał podarowany jego córce przez Krukowiecką słoik miodu.
• W 2007 roku podczas remontu nawierzchni została odkryta świetnie zachowana przedwojenna kostka bazaltowa, która została później użyta do wybrukowania podjazdów i miejsc parkingowych.
• Mokotowska jest  uznawana za warszawską ulicę mody, znajdują się tu butiki i atelier polskich projektantów m.in. Macieja Zienia, Robert Kupisza, Anny Kuczyńskiej, Tomasza Ossolińskiego czy Anny Kruk.

A na zakończenie mam dla Was jeszcze film z cyklu „Warszawa dawniej i dziś” zrealizowany przez portal Vava.pl. Oczywiście o ulicy Mokotowskiej.

We wpisie skupiłam się na ciekawych miejscach znajdujących się przy ulicy Mokotowskiej. Pominęłam Plac Zbawiciela, bo moim zdaniem zasługuje on na osobny post. Dajcie znać, czy bylibyście zainteresowani takim wpisem.